MAĞARALAR
Başiskele ’de irili ufaklı şu ana kadar keşfedilen 20’ye yakın mağara vardır ve bu mağaralar amatör doğa gezginleri ve yerel halk tarafından bulunmuştur. İçlerine girilebilen ikisi Beşkayalar Tabiat parkında biri Aksığın mahallesinde ve ikisi de İnönü Yaylasında olmak üzere beş adet mağara bulunmaktadır. Diğer mağaralar oldukça tehlikelidir ve sadece profesyonel mağaracılık eğitimi almış olan kişiler bu mağaralara girebilmektedir. Ayrıca bölgede bulunan küçük mağara ve inler yabani hayvanlara ev sahipliği yapmaktadır.

AKSIĞIN MAĞARALARI
CİNLİKUYU MAĞARASI:
Aksığın Mahallesi’nde yer alan mağaranın ilk inişi 20 metredir, 20 metre sonundaki balkonun ardından 30 metre kadar bir iniş daha vardır. Köyün içinde bulunan bu mağara iki inişle -51 m de geçilemez şekilde daralarak sona ermektedir. Daha aşağıda bulunan aktif bir sisteme bağlanma ihtimali çok yüksektir. Köylüler; yağışlı zamanda attıkları samanların yaklaşık 400-500 metre uzaklıktaki Parsık Mağarası'ndan çıktığını söylemektedir. İki ayrı inişle toplam 54 metre dikey inişe sahip olan mağara, bu inişlerin ardından her iki yönde (Kuzeybatı, Güneybatı) yönünde yatay olarak, çok dar bir şekilde uzanmaktadır. Yağmurlu mevsimde düdenin aktif olduğu köylüler tarafından bildirilmiştir. İstanbul’daki mağara dernekleri tarafından uzun zamandır bilinen mağaranın ilk ölçümü Kasım 2007 ve Haziran 2008 tarihlerinde ASPEG tarafından yapılmıştır. Bu ölçüme göre Cinlikuyu Mağarası toplam 482 m uzunluğunda ve -72 m derinliğinde dikey bir mağaradır. Mağaranın koordinatları: 40° 38' 6.68" N 29° 57' 44.25" E şeklindedir. Cinlikuyu Mağarası İzmit’e 30 km, Başiskele şehir merkezine ise yaklaşık 20 km uzaklıkta bulunmaktadır.

PARSIK MAĞARASI:
Başiskele ’nin Aksığın ve Kazandere mahalleleri arasında bulunan Parsık Mağarası’nda sarkıt, dikit, sütun ve soğan şeklindeki damlataşları görülebilmektedir. Fakat ne yazık ki bazı kişiler tarafından mağara içindeki bu sarkıtların bir kısmı, akvaryum işi yapanlara süs malzemesi olarak satılarak talan edilmiştir. Mağara fosil bir girişle başlamakta ve daha ileride suyun yatağına ulaşmaktadır. Suyun akış yönünün tersine devam eden mağara daralarak sona ermektedir. Giriş kısmı yaklaşık 1.90 cm yüksekliğe sahip olan mağarada 5 metre ilerleyince yükseklik bir metreye ve ilerleyen kısımlarda ise mağaranın yüksekliği bazı kısımlarda 80 cm’ye kadar düşmektedir, bu yüzden mağaranın içinde bazı kısımlarda yürüyerek bazı kısmalarda ise çömelerek veya sürünerek ilerlenebilmektedir. Uzunluğu yaklaşık 900 metre olarak ölçülen mağarada küçük şelale şeklinde akan bir su kaynağı bulunmaktadır. Yaklaşık 200 metreden sonra mağara içindeki yol iki kola ayrılmaktadır ve mağaranın dip kısımlarda ise birçok kol tespit edilmiştir. Mağara içi Temmuz ayı sıcaklığı -3 ile -7 derece arasında değişmektedir. Bilim insanları tarafından 2020 yılında Mağarada Yapılan bakteri analiz sonuçlarına göre, yüzey oluşumlarından ve sudan alınan örneklerde Kocuria, toprak örneklerinde ise Lysinibacillus en sık rastlanan bakteri cinsi olarak belirlenmiştir. Enzimatik reaksiyonları içeren veriler, Parsık Mağarası'ndan izole edilen bakterilerin genellikle proteolitik aktiviteye sahip olduğunu göstermiştir. Bu durum incelenen bakterilerin endüstriyel kullanım potansiyelini ortaya koymaktadır. Mağaraya girmek isteyen ziyaretçilerin mağaracılık eğitimi almış olması ya da tecrübeli bir rehber eşliğinde tam teçhizatlı olması gerekmektedir. Yağmurlu mevsimlerde mağaranın yan tarafındaki derenin debisi çok yükselmekte ve mağaranın girişine su dolmaktadır bu yüzden ,mağarayı ziyaret etmek için yılın en uygun zamanı yaz mevsimidir. Şamanistler tarafından zamanzaman çeşitli ayinler düzenlenen Parsık Mağarası İzmit’e 30 km, Başiskele şehir merkezine ise yaklaşık 20 km uzaklıkta bulunmaktadır.
AYTEPE-BEŞKAYALAR TABİAT PARKI MAĞARALARI
SOĞUKPINAR VEYSEL CANDAN MAĞARASI:
Soğukpınar Veysel Candan Mağarası, yaklaşık 148 metre uzunluğa 24 metre derinliğe sahip, çeşitli damlataşı oluşumlarının görüldüğü ve re kristalize kireçtaşları içerisinde oluşan yatay karstik bir mağaradır. Tavan yüksekliği çok değişken olup; bazı yerlerde 1.5 m'ye kadar düşmektedir. Mağara içi kireçtaşı çökelleri genellikle sarkıt, dikit ve perde oluşumlarıdır. Mağarada oda şeklinde 3 adet ayrı bölüm bulunmaktadır. Mağaranın girişinden yaklaşık 100 metre sonra bir çukur yer almaktadır. Çukuru geçmek için çukurun kenarından 2 metre tırmanıp içi su dolu olan bir bölüme geçmek gerekmektedir, bu bölümden çıkmak için ise iki metre uzunluğunda ve 70 cm yüksekliğinde bir tünelden geçilip mağaranın içerisindeki birinci odaya geçilmesi gerekmektedir. İkinci oda birinci odanın üst kısmında yer almaktadır, birinci odadan tırmanarak üstteki ikinci odaya geçilmekte ve tekrar yaklaşık iki buçuk metre tırmanıp son tünele girilmektedir, burada suyun derinliği 90 cm civarındadır. Yaklaşık 3 metre bu su dolu tünelde ilerleyip mağaranın son odasına varıldığında, mağaranın derinliklerindeki küçük bir şelale ve göl ziyaretçilerini karşılamaktadır. Mağaranın içerisindeki su çok soğuktur ve suya uzun süreli çıplak uzuvlarla temas edilmesi olumsuz sonuçlara yol açabilir bu yüzden mağaraya kask, ip ve mağara ayakkabısı gibi gerekli mağaracılık donanımları ve uzman eşliğinde girilmesi şiddetle tavsiye edilmektedir. Soğukpınar Veysel Candan Mağarası aynı zamanda bölgeye içme suyu sağlayan önemli bir su kaynağıdır. Mağaranın içinden çıkan kaynak suyu Kocaeli Büyükşehir Belediyesi tarafından döşenen isale hattı ile Başiskele ve Gölcük ilçelerinin yukarı kesimlerine içme suyu sağlanmaktadır.
Trekking yapmak isteyenler için oldukça uygun bir yer olan Soğukpınar Veysel Candan Mağarası, gizemli atmosferi ve doğal güzellikleri ile eşsiz bir doğa deneyimi sunmaktadır. Başiskele ilçe merkezine yaklaşık 20 km uzaklıktaki Soğuksu mevkiinde bulunan Soğukpınar Veysel Candan Mağarası, Beşkayalar Tabiat Parkı’nda bulunmakta ve Cirbin Ali Mağarası’nın yaklaşık 1 km güneydoğusunda yer almaktadır. Servetiye cami köyünde bulunan mağaraya en kolay ulaşım Aytepe üzerinden sağlanmaktadır.
AYTEPE CİRBİN ALİ MAĞARASI:
Soğukpınar mağarasının yakınlarında bulunan ve Beşkayalar Tabiat Parkı’nda yer alan Cirbin Ali Mağarası, ismini Veysel Candan’ın babasının lakabı olan Cirbin’den almaktadır. Yatay Mağara şeklinde olan bu mağaranın ölçülen uzunluğu 542 metre ve derinliği 13 metredir. Mağaranın girişi; su istasyonuna giden taşıt yolunun; istasyona yaklaşık 10 m uzaklıktaki noktasında; yolun hemen kenarındaki ormanlık yamaçtan yukarı yükselen; yaz aylarında kuru olan bir ana su yatağının yukarısındadır. Taşıt yolundan itibaren başlayan ana yatağa girildikten sonra; ana yatağa sol yukarıdan bağlanan; zemini büyük taşlar ile kaplı bir kuru su yatağı çıkıldıktan sonra; sol tarafta mağaranın girişi kolaylıkla görülmektedir. Tümü fosil olan ve bir ana galeri boyunca 500 m'den fazla devam eden bu mağarada; yağışlı sezonda üç küçük salonda su birikmesi olmaktadır. Kuru dönemde geçilebilen diğer iki salona karşılık son salon çoğunlukla sifon durumundadır. Sadece bir defa geçilebilmiş olan bu sifondan sonra mağara tekrar fosil durumda devam etmektedir. Taşıma malzemelerin oluşturduğu çamur ve kum birikimleri sebebiyle; dar geçitlerde tavan yüksekliği 70 cm'ye kadar inmektedir. Birçok gizli baca; mağara içi hava akımını oluşturmaktadır. Mağara içinde çeşitli kireçtaşı çökelleri; değişik şekillerde bulunmaktadır ve genellikle aktiftir. HASBAHÇE MAĞARALARI
Beşkayalar Tabiat Parkında bulunan Hasbahçe kayalığının ilk başlangıcında bir mağara ve Hasbahçe Beşkayalar Karşısında ise diğer bir mağara bulunmaktadır fakat bu mağaralara henüz profesyoneller tarafından giriş yapılamamıştır. KARTALTEPE MAĞARALARI
Naldökenin en zirve noktası olan Kartaltepe ‘de batı yönünde Gölcük istikametine giderken yolun solunda iki adet mağara ve bir baca tarzı dikey mağara bulunmaktadır. Sadece defineci ve macera severler tarafından girilen bu mağaralar tuzaklarla dolu ve bölgenin en tehlikeli mağaralarıdır ve gerekli ekipmanlara sahip olmayan ve mağaracılık eğitimi olmayanların bu mağaralara girmesi ise son derecede tehlikelidir. SOĞUKDERE KANYONU MAĞARALARI
Soğukdere kanyonunun Aytepe zirvesine yakın dik kayalar da ve bir mağara bir kaç in bulunmaktadır. MENEKŞE YAYLASI MAĞARALARI
Menekşe yaylasında keşfedilmiş toplam üç adet mağara vardır Subatum Mağarası:
Menekşe yaylasına giderken Subatum yaylasına gelmeden son dönemecin altında bir mağara bulunmaktadır. Bayraktepe Mağarası:
Menekşe Yaylası’nın zirvesinde Bayrak Tepenin soğuk dere tarafında da diğer bir mağara vardır. Kurudere Su Mağarası:
Kuru Dere( Papaz çayırında) bulunan çeşme ve yalağın kaynağı çeşmenin hemen arkasında bulunan bu mağaradan çıkmaktadır.
İNÖNÜ YAYLASI MAĞARALARI
İnönü Mağarası:
41 metre uzunluk -7.5 metre derinliğe sahip mağara İnönü Yaylasından Ercova Yaylasına giden yolun sol tarafındaki kayalıkların olduğu bölgede yer almaktadır. Yaylaya ismini veren mağara yoldan çok net bir şekilde görülebilmektedir.Mağaraya ulaşmak için yol üzerindeki Ferahnaz Hanım çeşmesinden yaklaşık 225 metre Güneydoğu yönünde ilerleyip yerdeki beton kalıntısına varıncaya kadar yürümek gerekiyor. İlkbahar mevsiminde mağaranın içi giriş kısmına kadar su dolduğundan mağaraya giriş yapmak oldukça zordur. Ranaslı Mağarası:

İnönü Yaylasında bulunan bir diğer mağara ise Ranaslı Mağarasıdır. İnönüMağarasından oldukça küçük olan bu mağara yatay doğrultuda ve yaklaşık 10 metre uzunluğunda ve 1.50 metre yüksekliğindedir. Girişi oldukça dar olan mağara iki metre ilerledikten sonra genişlemektedir. Mağaranın içerisinde Güney ve Kuzey yönlerinde iki kol bulunmaktadır fakat bu kollar çöküntüler nedeniyle kapanmıştır. Dışarıdan bakılınca kolaylıkla ayırt edilebilen Ranaslı Mağarası,Ercova yönüne giderken sol taraftaki kayalıkların olduğu bölgede, derenin yakınlarında yer almaktadır KAZANDERE KANYONU MAĞARALARI

Kazandere Kanyonunda yerel halk tarafından tespit edilmiş iki adet mağara vardır; Lefker Mağarası:
Kazandere Kanyon’unda şelalenin yakınlarında bulunan bu mağara iki katlı bir mağaradır. Mağaranın içerisinde insan eliyle yapılmış taş bir kapak bulunmaktadır. Taş kapak kaldırılınca başka bir dikey mağaranın girişi olan 60 cm genişliğinde bir oyuk ortaya çıkmaktadır.Yaklaşık 2 metre derinlikten sonra bu giriş oldukça genişlemekte ve yaklaşık 30 metre dikey şekilde aşağı doğru devam edip dere yatağına kadar indiği düşünülmektedir. Yöre halkının anlatımlarına göre bu oyuğa taş atıldıktan 10 saniye sonra taşın suya düşme sesi gelmektedir. Kazandere Mağarası:
Kazandere Kanyonu’nun dik yamaçlarında bulunan bu yatay mağaraya kanyonun üst kısmından ip ile yaklaşık 30 metrelik bir inişle ulaşılabilmektedir. Sadece bir insanın girebileceği genişlikte olan mağaranın giriş kısmından 3 metre ilerledikten sonra mağara, dikey ve yatay olarak genişlemektedir.10 metre ilerledikten sonra ise mağaranın yüksekliği 1.90 cm’ye kadar ulaşmaktadır. Mağaranın tavanında iki yarık arasına sıkışmış yuvarlak bir taş bulunmaktadır. Mağaranın içerisinde yer yer derin yarıklar ve insan eliyle oyulduğu tahmin edilen oturma yerleri ve su kanalları bulunmaktadır.
KAYAÜSTÜ YAYLASI DÜDENİ Kayaüstü Yaylasında bulunan bu dikey mağara iki büyük basamaktan oluşmaktadır. Birinci basamağa 13 metre uzunluğunda dikey bir inişle erişilmektedir. İkinci basamağa ulaşmak için ise 9 metrelik ikincibir daha iniş daha yapılması gerekmektedir. Bu iki inişten sonra mağaranın yatay bölümüne ulaşılmaktadır. Çok uzun olmayan bu bölüm aktif durumdadır ve en az 20 cm kadar çamurla kaplıdır.
BU BİLGİLER ANTİK MEDENİYETLERİN MİRASI ÜZERİNDE YÜKSELEN ŞEHİR BAŞİSKELE KİTABINDAN ALINMIŞTIR. E.EMİN ÖZTÜRK